I kjøleskapet heime er det øl

– Det var ein pussig farge, kvifor ser det slik ut, undrar Pål.

Fargen er ikkje like mørk og fyldig som venta, og det er så vidt det kjem rennandes noko ut av slangen.

– Har vi malt det for fint, da?

Alle ser like spørjandes ut og eg kan i alle fall ikkje hjelpe til, berre konstatere at den lyse grumsevæska som kjem ut ikkje ser så veldig freistandes ut.

For tre timar sidan møtte eg Pål, Petter og Jorg for fyrste gong. Tre studentar, tre trønderar, tre tjuetreåringar, og, viktigast av alt: tre heimebryggjarar.

PÅL ER initiativtakaren bak dette vesle kollektivbryggjeriet, og det er han som eig alt utstyret, som ein for øvrig kan skaffe for rundt tusenlappen. For ganske nøyaktig eitt år sidan bestemte han seg for å starte med ølbryggjing, noko leilegheita dei bur i ber preg av. Ølkasser, ølflasker, ølkorkar, gjæringstønner. Ein ser det ikkje med ein gong, men i dei fleste krikar og krokar står det gøymt ei kasse, flaske eller fem.

Foto: Toril Strøm, Under Dusken– Eg fekk ei interesse av å drikke godt øl, og ville finne ut korleis det vert laga.

Ved hjelp av sjølvstudium på nettet og boka Moderne ølbrygging, sjølve bibelen for bryggjarar, har alle tre utvikla ein god del kunnskapar om emnet. Så lenge det er til eige forbruk og ein ikkje tener pengar på det, er heimebryggjing hundre prosent lovleg, og det er stadig fleire som driv med denne sysla.

– Ølbryggjing er litt «up and coming». Det er trendy, og vi møter stadig fleire som er interesserte i det.

– I DAG SKAL vi bryggje ein porter, seier Jorg med eit smil om munnen. Øl heiter visst ikkje lenger øl i selskap med heimebryggjarar og finsmakarar. Her går det under namn som pale ale, pils, bayer eller stout. Og porter, sjølvsagt.

Dagens brygg er nummer 17 i rekka, og dei har nytta ulike oppskrifter på kvart brygg. Mange av oppskriftene har dei faktisk sett saman sjølve, noko som òg er tilfelle med porteren.

– Ein porter er opprinneleg engelsk, og den er litt mildare enn stout, forklarar Jorg medan han leitar fram malten.

Ein artig vri er visst at vi skal bruke pors i staden for humle, og slik halde i hevd den norske ølbryggjartradisjonen.

– Pors har vore vanlig her i landet sidan vikingtida, og mor mi har bryggja sprit med pors, seier Petter. Pors er ein buskevekst som vi finn i myrlendte terreng, og den vi skal bruke i dag er sjølvplukka ved Jonsvatnet.

I tillegg kan han tilføye at det visstnok skal gi ein skikkelig skallebank, og i mitt stille hovud lurer eg fælt på kvifor desse tre meiner at porter med pors er ein god idè.

DET FYRSTE ein må gjere, etter ein har sett opp utstyret, er å vege opp malten og kverne han. Ein kan òg bruke ferdigkverna malt eller maltekstrakt, men her i huset gjer dei det ordentleg. Fem ulike typar malt vert leita fram og finurleg vege opp i vekta. Som ein barnehageunge på tur sit eg på kne ved sidan av, og får prøvesmake dei ulike maltsortane; svart malt, sjokolademalt, krystallmalt. Alle med sin særeigne smak.

– Malt er bygg som blir lagt i omnen, og lengda der inne samt temperaturen, avgjer kva type malt som blir laga, forklarar Pål.

KARANE VEIT å handtere ei kvern, og etter eit par straksar er malten ferdigmala. Det er viktig at den ikkje vert for fin, for då klumpar det seg berre i hop. Neste steg er å blande malten med vatnet, og her er temperaturen vesentleg.

– Vatnet skal kokast opp til 77 grader, malten er på 20, og når vi blandar dette får vi ein mesk på 68 grader.

Mesk er den faglege termen på den mørja ein får når malten og vatnet vert blanda. Temperaturen er viktig, fordi den kan nyttast til å justere korleis ølet blir, og på 68 grader vil det få ein søtare smak. Den skal så stå i ein og ein halv time og godgjere seg.

Foto: Toril Strøm, Under DuskenÅ KASTE SEG over åtte halvliterar med Dahls i løpet av ein kveld er ikkje så tilfredsstillandes for desse karane som det er for så mange andre. Med eit smil om munnen fortel dei at dei har punga ut tre hundre kroner for ei god flaske med Dark Horizon på Naboen.

– Det kan vel samanliknast med å kjøpe ein god vin, og smaksvariasjonen innan øl er forresten breiare enn ved ulike typar raudvin.

VØRTERET, det vil seie væska som kjem ut av mesken, er no klar til å verte tappa over i ei gryte. For å gjere dette kokar vi opp nytt vatn som vi strør pertentleg opp på mesken for å presse ut vørteret. Spente står vi i ring rundt gryta og ventar på det som skal kome.

Ein pussig farge kjem til syne.

– Har vi malt det for fint da?

Med eitt vert det litt meir aktivitet rundt kjølebagen og konklusjonen er at slangen er tett. Dei sender litt luft inn i den og så er alt slik det skal vere.

– Det er eit eller anna som skjer kvar gong, men ølet vert godt likevel, smiler Petter.

Det mørke vørteret fyller fort panna, og det er klart for oppkok og tilsetjing av humle og pors. Litt humle til bitterheit må ein ha, og så nyttar dei porsen til smak og aroma. Vørteret skal koke i ein og ein halv time, og på spesielle tidspunkt må vi tilsetje humla og porsen.

– Humla skal i når det er ein time igjen av koketida. Porsen skal i når det er 15, 10, 5 og 1 minutt igjen.

Det er ikkje berre berre å koke øl, forstår eg. Humle er ein blome i humlefamilien med konserverande eigenskapar, som i tillegg gir god smak. Eg må så klart prøvesmake på denne òg, og det kjennest ut som eg gnafsar på ein fyldig sommarblome. Eg håper smaken er betre etter ein times koking.

MEDAN VI SIT DER, er det eigentleg berre ein ting å gjere: smake på dei tidlegare bryggja deira. Det klirrar velkjent idet kjøleskapet vert opna, og som ein saueflokk som vert lokka ned frå fjellet finn vi oss ein plass ved kjøkenbordet.

– Vi likar å eksperimentere, og har laga øl med appelsin, granbar, kanel og koriander, seier Jorg.

– Men granbaret vart litt merkeleg, føyer han til.

Fram på bordet kjem flasker med heimebryggja Wit, Saisone og stout med lakris. Sistnemnde har ein nydeleg ettersmak, og dette kunne eg lett betalt for på ein utestad.

– Vi har snakka litt om å starte eit bryggjeri, seier Pål. – Men vi veit ikkje heilt kva som skal til, og så trur eg vi må ha meir erfaring.

Undervegs i samtalen leitar Petter fram bakebollen sin og fyller den med delar av malten som ligg att, litt vørter, mjøl, olje og salt. Det er slik ein bakar brød her i huset.

ETTER KOKINGA står nedkjøling og gjæring for tur, men fyrst må utstyr og armar vaskast grundig. Som kirurgar utanfor operasjonssalen skrubbar dei armane sine og gjer seg klare for avslutninga på øllaupet.

– Reinsemd er vikig. Nyleg hadde vi ein øl som vart infisert av ei bakterie, så den vart ikkje særleg god.

Lett som ein leik får dei ølet over på gjærtønna, tilset gjæra og ristar godt. Om to-tre veker kan dei tappe den på flasker og finne ut av om ein verkeleg får skallebank av pors.

– Alle som bur i kollektiv og drikk øl burde bryggje, seier Jorg.

Og det er vel ikkje det dummaste studenttipset ein kan få. Sett bort frå arbeidstida på sju timar, har gutane faktisk laga tjuefire liter øl med ein literpris på seks kroner. Og for den som lurer, vart alkoholprosenten på 6,6.